مفاهیم LTR و RTL (شماره 83)

در صفحه‌ای که مشاهده می‌شود، سعی بر این بوده که تا حد امکان، شما را با مفاهیم متن‌های RTL و LTR آشنا کنیم.

شاید به جرات بتوان گفت که بزرگترین مانعی که بر سر راه فارسی سازی نرم‌افزارها وجود دارد، همانا اصلی‌ترین تفاوت زبان فارسی با زبان اصلی نرم‌افزار (عموما انگلیسی)، یعنی جهت نوشتاری زبان فارسی می‌باشد. و چه بسا برنامه‌نویسانی که در آرزوی روزی هستند که بتوان زبان فارسی را از سمت چپ به راست نوشت!

ولی برای استفاده از نرم‌افزارهای موجود لازم است تا با مکانیزم نوشتاری این زبان بیشتر آشنا شویم. همانطور که می‌دانیم، جهت نوشتاری متنهای فارسی از راست به چپ می‌باشد. به عبارت دیگر زبان فارسی یک زبان RTL می‌باشد. در صورتی که اکثر نرم‌افزارهای موجود از زبانی استفاده می‌کنند که جهت نوشتاری آن از چپ به راست (LTR) می‌باشد. یکی از اصلی‌ترین کارهایی که در روند فارسی کردن یک نرم‌افزار صورت می‌گیرد، فعال کردن امکانات مربوط به جهت نوشتاری فارسی می‌باشد. بدین جهت از لفظ فعال‌سازی (و نه اضافه کردن) این امکانات استفاده می‌کنیم، چرا که اساسا اضافه کردن این امکانات، خصیصه‌ای است که اغلب توسط طراح این نرم‌افزار می‌بایست در نظر گرفته شده باشد.

به هنگام استفاده از نرم‌افزارهایی که از امکان LTR پشتیبانی می کنند، در اغلب محیط‌های ویرایش متنی، اصولا تا زمانی که یک متن کاملا فارسی استفاده می‌کنیم، و یا بالعکس اگر متن ما کاملا لاتین باشد، ظاهرا مشکلی مشاهده نمی‌گردد، چرا که اساسا برای مورد اخیر هیچ تمهیدی لازم نبوده (چرا که نرم‌افزار بدواً این امکان را داشته است)، و برای مورد اول، چون این نرم‌افزار از امکان متنهای LTR پشتیبانی می‌کند، همه چیز عادی است. تنها موردی که ممکن است بروز نماید این است که چون پیش‌فرض صفحه‌بندی زبان فارسی از راست به چپ (و پیش‌فرض صفحه‌بندی زبان لاتین از چپ به راست) می‌باشد، اگر پاراگراف را بصورت LTR تنظیم کنیم (نرم‌افزار فرض می‌کند که متن لاتین است)، و شروع به تایپ متن فارسی نماییم، صفحه‌بندی این پاراگراف برای زبان فارسی متناسب نخواهد بود (و بالعکس). ولی این مطلب ربطی به موضوع مورد بحث نداشته، صرفا پیش‌فرض صفحه‌بندی پاراگراف را تغییر می‌دهد.

اما مشکل از زمانی بروز می‌نماید که بخواهیم در یک متن فارسی از کلمات لاتین ، و بالعکس، در یک متن لاتین کلمات فارسی نیز بکار بریم. در این حالت اگر نرم‌افزار موجود، جهت متن اصلی ما را تشخیص ندهد، و یا به هر ترتیبی، این خصیصه را برای پاراگراف موردنظر اشتباه ثبت نماید، کل آن پاراگراف به هم می‌ریزد.

یکی دیگر از مشکلاتی که در رابطه با جهت ویرایش متن‌ها در محیط‌های فارسی ممکن است نمایان شود، نوع نمایش اعداد می‌باشد. بدین معنی که اعداد مربوط به یک متن خصیصه‌ای است که (همچون جهت نگارش متن) به قالب متن مورد نظر وابسته می‌باشد. بنابراین اگر جهت نگارش متن، با زبان نگارشی متناسب نباشد، ممکن است در برخی از محیط‌های ویرایش متن، مثلا اعداد لاتین را در متن‌های فارسی و یا بالعکس مشاهده نماییم